Nederlandse versie hieronder
The Organic World Congress, only takes place once every three years, and this year it was in France, which was lucky for me, because I had the pleasure of getting to know Olivier Clisson and his Irish wife Lisa O’Beirne. On their inspiring biodynamic farm Le Chant du Blé (The song of wheat) on the outskirts of Rennes, they grow their own wheat and rye, various fruits, and they keep some farm animals. Neither Olivier nor Lisa come from a farming background, but they have both found their own passionate match between farming and preparing food.
Lisa always loved cooking, but her parents encouraged her to get a university degree, so she did. Lisa and Olivier chose to study together in Belfast, and quickly became young parents. In need of starting to earn money and not wanting to raise their son amidst the Northern Ireland conflict, Olivier quit his studies on Irish history and the couple decided to move to Rennes, the capital of Brittany in France. After Lisa pursued her Masters in English, she worked as a project manager in international business. It would take another 10 years before she was able to live out her dream: Lisa ran the first registered organic restaurant in France for over a decade.
During their first years in France, Olivier taught agriculture while learning hands-on farming techniques in his free time. He then obtained an Agricultural diploma in Biodynamic Farming (BPREA) with the hope of becoming a farmer himself. Until one day, he visited a traditional bakery. “When the baker opened the wood oven, the smell of fresh bread was so overwhelming that I realized that this is what I wanted to do. It was like a calling,†remembers Olivier.
At their farmhouse, Olivier opens a small room where he proudly shows his Astrié mill that he had tailor-made. “The only mills you find on the market are for large bakeries, and I needed something smaller to suit my needs. I can regulate the distance between the two granite mill stones and grind my flour nearly constantly at a very low speed all day. My grains never get hot, so they are not precooked before making my breads and the flour keeps its full qualities.â€
The bran is fed to four pigs that happily roam outdoors in a large pen behind the farmhouse, so nothing is wasted.
Next, Olivier shows his small bakery room where he keeps his sourdough starter and the bread baskets woven from willow twigs. Lined with a cotton cloth, the dough is left to rise in the baskets for six hours, after which he transfers the dough to the wood-fired oven. It is 5 pm but when he opens the oven, located just outside the baking room, some of the heat from the morning baking has remained. Olivier and Lisa had this oven built by an old man, a master of this unique skill, so it may be one of the last ovens built this way. The wood-fired oven is a major part of their unique approach to prepare food with deep respect and knowledge.
“You have to be fully focused when making bread, as every day is different. The dough, the weather and also the wood we use to fuel the oven is different each day, so if you are tired and not fully mindful you will not make good bread that day,†confides Olivier. He bakes his bread between 260 and 270 degrees, but there is no thermometer. After he removes the ashes and swipes the oven floor with a wet cotton cloth attached to a wooden stick, he developed his own way to assess if the temperature is right.
“I sprinkle some flour in the oven and count to four. If it turns black before I finish counting, the oven is still too hot and I sweep a few more times with the moist cotton cloth, or else my bread will be burned. If it takes longer than four counts, the oven is not hot enough and my bread will not be fully cooked.†According to Olivier, preparing bread is the easy part, but getting to master your wood oven may take three months or more.
Spread over four days a week Olivier bakes about 250 kilograms of flour: mostly sourdough breads with a blend of 70% wheat and 30% rye, but also brioches and pies with a wide range of berries that they also grow on their farm. “All that is baked is pre-ordered and paid in advance as part of food baskets that are prepared with about ten other local organic farmers producing everything from cheese to beef to pancakes,†says Lisa. “Our bakery products are in such demand that whenever someone decides to stop their subscription and wants to get back in, they get on a waiting list and it may take two years before they can again order our bread.â€
Now in their late forties, Olivier and Lisa have worked hard all their lives, but they are filled with joy and grateful to be able to do what they love to do, day after day.
Olivier also teaches a course on biodynamic farming at the BPREA National diploma in Biodynamic Farming and has so far hosted 20 baker apprentices. “Being able to pass on what we have learned to the younger generation is what has given us the most satisfaction,†the couple concludes.
Besides the enormous popularity of their bakery products, Olivier and Lisa are also driven by a rewarding quality of life and being able to constantly learn and explore. This inspiring couple shows how a family farm can produce honest food with respect for people and nature.
More info
Le Chant du Blé: www.leclicdeschamps.com/Le-Chant-du-Ble#.YUBI199cJPY
Watch the great video on EcoAgtube: https://www.ecoagtube.org/content/paysan-boulanger-la-ferme-autonome-du-champ-au-pain
or on youtube: https://www.youtube.com/watch?v=tVoVH3AwRgk
Credit
The last three photos are extracted from the video by Pierre Girard, #TousTerriens.
Related Agro-Insight blog stories
The next generation of farmers
De bakkers boeren
Het Wereldcongres Biologische Landbouw vindt maar eens in de drie jaar plaats, en dit jaar was het in Frankrijk, wat een geluk voor mij was, want ik had het genoegen Olivier Clisson en zijn Ierse vrouw Lisa O’Beirne te leren kennen. Op hun inspirerende biodynamische boerderij Le Chant du Blé (Het lied van het graan) aan de rand van Rennes verbouwen ze hun eigen tarwe en rogge, diverse fruitsoorten, en houden ze enkele boerderijdieren. Olivier noch Lisa hebben een agrarische achtergrond, maar ze hebben beiden hun eigen passie gevonden tussen landbouw en het bereiden van voedsel.
Lisa hield altijd al van koken, maar haar ouders moedigden haar aan om een universitaire graad te behalen, dus deed ze dat. Lisa en Olivier kozen ervoor om samen in Belfast te gaan studeren, en werden al snel jonge ouders. Omdat ze geld moesten gaan verdienen en hun zoon niet wilden opvoeden temidden van het Noord-Ierse conflict, stopte Olivier met zijn studie Ierse geschiedenis en besloot het stel te verhuizen naar Rennes, de hoofdstad van Bretagne in Frankrijk. Het zou nog 10 jaar duren voordat ze haar droom kon verwezenlijken: Lisa runde het eerste geregistreerde biologische restaurant in Frankrijk.
Tijdens hun eerste jaren in Frankrijk gaf Olivier les in landbouw en leerde hij in zijn vrije tijd van boeren de praktijk. Daarna behaalde hij een landbouwdiploma in biodynamische landbouw (BPREA) met de hoop zelf boer te worden. Tot hij op een dag een traditionele bakkerij bezocht. “Toen de bakker de houtoven opende, was de geur van vers brood zo overweldigend dat ik besefte dat dit is wat ik wilde doen. Het was als een roeping,” herinnert Olivier zich.
In hun boerderij opent Olivier een kleine kamer waar hij trots zijn Astrié-molen laat zien die hij op maat heeft laten maken. “De enige molens die je op de markt vindt, zijn voor grote bakkerijen, en ik had iets kleiner nodig om aan mijn behoeften te voldoen. Ik kan de afstand tussen de twee granieten molenstenen regelen en maal mijn meel de hele dag bijna constant op een heel laag toerental. Mijn granen worden nooit heet, dus ze worden niet voorgekookt voor ik mijn broden maak en het meel behoudt zijn volle kwaliteiten.”
De zemelen worden gevoerd aan vier varkens die vrolijk buiten rondscharrelen in een groot hok achter de boerderij, zodat er niets wordt verspild.
Vervolgens laat Olivier zijn kleine bakkerijruimte zien, waar hij zijn zuurdesem en de van wilgentakken gevlochten broodmanden bewaart. Bekleed met een katoenen doek laat hij het deeg zes uur rijzen in de mandjes, waarna hij het deeg overbrengt naar de houtoven. Het is 5 uur ‘s middags, maar als hij de oven opent, die zich net buiten de bakkamer bevindt, is er nog wat van de warmte van het bakken van ‘s morgens over. Olivier en Lisa hebben deze oven laten bouwen door een oude man, een meester in deze unieke vaardigheid, dus het is misschien een van de laatste ovens die op deze manier gebouwd is. De houtoven is een belangrijk onderdeel van hun unieke aanpak om voedsel te bereiden met diep respect en kennis.
“Je moet volledig gefocust zijn als je brood maakt, want elke dag is anders. Het deeg, het weer en ook het hout dat we gebruiken om de oven te stoken is elke dag anders, dus als je moe bent en niet helemaal bij je verstand, zul je die dag geen goed brood bakken”, vertrouwt Olivier ons toe. Hij bakt zijn brood tussen 260 en 270 graden, maar er is geen thermometer. Nadat hij de as heeft verwijderd en de ovenvloer heeft schoongeveegd met een natte katoenen doek die aan een houten stok is bevestigd, heeft hij zijn eigen manier ontwikkeld om te beoordelen of de temperatuur goed is.
“Ik strooi wat bloem in de oven en tel tot vier. Als het zwart wordt voordat ik klaar ben met tellen, is de oven nog te heet en veeg ik nog een paar keer met de vochtige katoenen doek, anders verbrandt mijn brood. Duurt het langer dan vier tellen, dan is de oven niet heet genoeg en is mijn brood niet helemaal gaar.” Volgens Olivier is het bereiden van brood het gemakkelijke deel, maar het onder de knie krijgen van je houtoven kan drie maanden of langer duren.
Verspreid over vier dagen per week bakt Olivier zo’n 250 kilo meel: meestal zuurdesembroden met een mix van 70% tarwe en 30% rogge, maar ook brioches en taarten met een breed scala aan bessen die ze ook op hun boerderij verbouwen. “Alles wat gebakken wordt, wordt vooraf besteld en betaald als onderdeel van voedselpakketten die worden samengesteld met een tiental andere lokale biologische boeren die alles produceren, van kaas tot rundvlees tot pannenkoeken,” zegt Lisa. “Er is zoveel vraag naar onze bakkerijproducten dat als iemand besluit te stoppen met zijn abonnement en weer mee wil doen, ze op een wachtlijst komen te staan en het twee jaar kan duren voordat ze ons brood weer kunnen bestellen.”
Nu ze eind veertig zijn, hebben Olivier en Lisa hun hele leven hard gewerkt, maar ze zijn vervuld van vreugde en dankbaar dat ze kunnen doen wat ze het liefste doen, elke dag weer.
Olivier geeft ondertussen ook een cursus over biologisch-dynamische landbouw aan het National diploma in Biodynamic Farming (BPREA) en heeft tot nu toe 20 bakkerstagiairs ontvangen. “In staat zijn om wat we hebben geleerd door te geven aan de jongere generatie is wat ons de meeste voldoening heeft gegeven,” concludeert het echtpaar.
Naast de enorme populariteit van hun bakkerijproducten, worden Olivier en Lisa ook gedreven door een lonende levenskwaliteit en de mogelijkheid om voortdurend te leren en te ontdekken. Dit inspirerende koppel laat zien hoe een familieboerderij eerlijk voedsel kan produceren met respect voor mens en natuur.
Bekijk hun video op: www.ecoagtube.org/content/paysan-boulanger-la-ferme-autonome-du-champ-au-pain
Credit
The laatste 3 fotos komen uit de video by Pierre Girard, #TousTerriens.
Many years ago, I wrote one of my first articles, on “Coconut Coir Dust Mulch in the Tropics†and published it in Humus News, a trilingual (Dutch, French, English) magazine from Comité Jean Pain, a Belgian non-profit association that has trained people from across the globe on compost making since 1978.
So recently, when one of our Indian video partners decided to make a training video on composting coir dust, I dug up my old article, and was pleasantly surprised to see that it still contained useful information.
Coconut coir dust or coir pith is the material that is left over after the fibres have been removed from the coconut husk. Coconut factories often have no idea what to do with this waste, so in many coastal areas in the humid tropics one can find heaps of this natural resource.
Whether economical or ecological motives are the driving force, in low external input agriculture systems in the tropics, farmers often use biowaste for soil conservation and sustainable land use.
While coir dust has negligible amounts of nitrogen, phosphorous, calcium and magnesium, making it a poor source of nutrients, it can store up to 8 times its dry weight in water. By applying a 15 cm thick layer of coir dust mulch around coconut seedlings in Sri Lanka, irrigation needs could be reduced by up to 55 %. In a pineapple coconut intercrop during the dry season, my coir paper reported that the top soil layer had a moisture content of 49 % under the mulch, compared to 10 % under a sandy ridge of the same height.
When coir dust mulch is applied to salt-sensitive plants care, has to be taken that the concentration of salt is not too high. The highest salt concentrations, though still low, are mainly observed in coir dust which is fresh and from coastal coconut trees. This salt concentration can be reduced by leaving the material in the rain, before applying the mulch in the field or nursery.
In a commercial tree nursery in Kenya, germination of cashew seeds is enhanced by applying a coir dust mulch. Besides, roots are not damaged after transplanting, thanks to the loose structure of the coir dust. Weeds in cashew plantations in India are suppressed by applying a layer of 7.5 cm of mulch in a 1.5 m radius around the trees. In Sri Lanka, this kind of mulch is mainly used in semi-perennial crops like pineapple and ginger. Coir dust mulch suppressed some of the world’s worst weeds, namely goatweed, purple nutsedge and the sensitive mimosa plant.
Besides suppressing weeds, coir dust mulch also helps to establish cover crops. Herbaceous legumes are often used as cover crop under coconut in Sri Lanka, but they are suppressed by weeds in dry weather. Applying coir dust tackles the weeds, but favors the leguminous cover crop during the dry season.
Coir dust consists mainly of lignin, a woody substance which is poorly biodegradable. About 90 % is organic matter and the C/N ratio is extremely high (> 130). The low pH of 4.5 – 5.5 offers an extra protection against biodegradation, as many micro-organisms do not survive once the pH drops below 4. Slow biodegradation of organic mulches has been recently more and more looked for, especially in the humid and sub-humid tropics, where fast mineralization of the organic matter and leaching of minterals are big problems. While coir dust can easily be applied as a mulch, the recently produced video suggests that it is better to compost the coir dust first when one wants to use it to improve the soil structure. The video shows how one can easily make one’s own organic decomposer that is rich in good microbes to break down the lignin.
Coir dust, being important to control weeds, improve soil physical conditions and increase water retention capacity, should be regarded as an important resource for soil conservation and sustainable land use in integrated cropping systems, and not as waste. The use of coir dust in the tropics, however, is not only hindered by a lack of knowledge, which the video aims to share, but is also seriously threatened as coir dust is increasingly exported to Europe where it is used as an horticulture substrate.
Further reading
Van Mele, P. 1997. Utilization of Coconut Coir Dust Mulch in the Tropics. Humus News, 13(1), p. 3-4.
Related blogs
Damaging the soil and our health with chemical reductionism
Related video
Coir pith – from waste to wealth
Inspiring platforms
Access Agriculture: hosts over 220 training videos in over 90 languages on a diversity of crops and livestock, sustainable soil and water management, basic food processing, etc. Each video describes underlying principles, as such encouraging people to experiment with new ideas.
EcoAgtube: a social media video platform where anyone from across the globe can upload their own videos related to natural farming and circular economy.
Nederlandse versie volgt hieronder.
Organic agriculture is on the rise, but as the sector grows and more farmers convert from conventional to organic farming, regulations are continuously fine-tuned. Finding a balance between animal welfare and the heavy debt burden many conventional farmers have due to past investments in modern pig houses is a delicate exercise, as I recently learned from my friend, Johan Hons, a long-time organic farmer in north-eastern Belgium.
“When some 40 years ago a neighbour farmer offered to let me use one of his vacant stables, I bought my first Piétrain pigs (a Belgian breed of pig) and started rearing. In those early years, I always supplemented iron. A few years later, Vera and I were able to start our own farm. We were convinced that organic farming was the only way food should be produced, so I gave my pigs the space to roam around in the field. Ever since then, they never needed any iron injections and they never got sick,†Johan says.
Iron is an essential mineral for all livestock, especially for piglets. Iron-deficient piglets will suffer from anaemia: they will remain pale, stunted, have chronic diarrhoea and if left untreated they will die. Worldwide, piglets are commonly injected with a 200 milligram dose of iron a few days after birth. Although this intramuscular injection is effective against anaemia, it is very stressful to the piglets.
In a natural environment a sow acquires enough iron from the soil during rooting behaviour, which she passes on to the suckling piglets through her milk. But most pigs in conventional farming in Belgium are raised on slatted floors and have no access to soil. Sows only have enough iron reserves for their first litter. Piglets of the second and third litter would already have a shortage of iron and become sick, unless given supplements.
Under Belgian regulations, organic meat pigs are allowed only one medical treatment for whatever illness. If a second treatment is given, pigs can only be sold in the conventional circuit and hence farmers do not get a premium price. With more conventional farmers eager to convert to organic to earn a higher income, members of Bioforum, the Belgian multi-stakeholder platform for organic agriculture, requested the regulatory authorities whether iron injections could be considered as a non-medical treatment.
As a member of Bioforum, Johan suggested an alternative: “When the sow delivers in the sty, I daily give her piglets a few handfuls of soil from the moment they are one week old. I put it out of reach of the sow, otherwise she would eat it, and continue doing so until the piglets are a few weeks old and allowed outside. Just like human babies, the piglets have a curious nature and by giving them early access to soil, they immediately build up their iron stores and immunity.â€
For Johan caring for animals is knowing what they need and providing them with all the comfort throughout their life. This starts at birth-giving.
However, his suggestion initially got a cold reception at the forum, whose members also includes retailers. Most farmers who want to convert to organic do not have the possibility of letting their pigs roam on the land, showing the dire realities of conventional farms in Belgium, where concrete is more abundant around the pig houses than soil.
And however creative they found Johan’s suggestion to provide piglets with soil in the stables, this was not considered a feasible option. Conventional farmers have invested heavily in modern pig houses with slatted floors and automated manure removal systems and bringing in soil would obstruct the system. Adjusting such houses to cater for organic farming is an expense few farmers are willing to make.
Belgian authorities decided that, because of lack of commercial alternatives to iron injections, they would be temporarily accepted in organic agriculture, on the condition that the iron formulation is not mixed with antibiotics.
A sustainable food system is at the heart of the European Green Deal. As the European Commission has set a target under its farm to fork strategy to have 25% of the land under organic agriculture by 2030, it will need to reflect on how far the regulations for organic agriculture can be stretched, as well as on possible measures to support farmers to convert.
If left to the pigs to decide, they would surely opt for more time outdoors and less concrete around their houses, not a tweak in the regulations to declassify iron injection as a medical treatment.
Related blogs
Five heads think better than one
Related video
Inspiring platforms
Access Agriculture: hosts over 220 training videos in over 85 languages on a diversity of crops and livestock, sustainable soil and water management, basic food processing, etc. Each video describes underlying principles, as such encouraging people to experiment with new ideas.
EcoAgtube: a new social media platform where anyone from across the globe can upload their own videos related to natural farming and circular economy.
Ijzer voor biovarkens
Paul Van Mele 16 maart, 2021
De biologische landbouw is in opkomst, en naarmate de sector groeit en meer boeren overschakelen van conventionele op biologische landbouw, wordt de regelgeving voortdurend bijgeschaafd. Het vinden van een evenwicht tussen dierenwelzijn en de zware schuldenlast die veel conventionele boeren hebben door investeringen in moderne varkensstallen in het verleden, is een delicate oefening, zoals ik onlangs vernam van mijn vriend Johan Hons, een bioboer die al lang in het noordoosten van België werkt.
“Toen ik zo’n 40 jaar geleden van een boer uit de buurt een van zijn leegstaande stallen mocht gebruiken, kocht ik mijn eerste Piétrain-varkens (een Belgisch varkensras) en begon ik met de opfok. In die beginjaren heb ik altijd ijzer bijgevoerd. Een paar jaar later konden Vera en ik onze eigen boerderij beginnen. We waren ervan overtuigd dat biologische landbouw de enige manier was om voedsel te produceren, dus gaf ik mijn varkens de ruimte om in het veld rond te lopen. Sindsdien hebben ze nooit meer ijzerinjecties nodig gehad en zijn ze nooit ziek geworden,” vertelt Johan.
IJzer is een essentieel mineraal voor alle vee, vooral voor biggen. Biggen met een ijzertekort lijden aan bloedarmoede: ze blijven bleek, hebben groeiachterstand, chronische diarree en als ze niet behandeld worden, gaan ze dood. Wereldwijd worden biggen enkele dagen na de geboorte geïnjecteerd met een dosis ijzer van 200 milligram. Hoewel deze intramusculaire injectie doeltreffend is tegen bloedarmoede, is zij zeer stresserend voor de biggen.
In een natuurlijke omgeving verwerft een zeug tijdens het wroetgedrag voldoende ijzer uit de bodem, dat ze via haar melk doorgeeft aan de zogende biggen. Maar de meeste varkens in de conventionele landbouw in België worden gehouden op roostervloeren en hebben geen toegang tot de bodem. Zeugen beschikken slechts over voldoende ijzerreserves voor hun eerste worp. Biggen van de tweede en derde worp zouden al een ijzertekort hebben en ziek worden, tenzij ze supplementen krijgen.
Volgens de Belgische regelgeving mogen biologische vleesvarkens slechts één medische behandeling krijgen voor welke ziekte dan ook. Als een tweede behandeling wordt gegeven, kunnen de varkens alleen in het conventionele circuit worden verkocht en krijgen de boeren dus geen extra prijs. Nu steeds meer conventionele boeren willen omschakelen naar biologische landbouw om een hoger inkomen te verdienen, hebben leden van Bioforum, het Belgische multi-stakeholderplatform voor biologische landbouw, de regelgevende instanties gevraagd of ijzerinjecties kunnen worden beschouwd als een niet-medische behandeling.
Als lid van Bioforum stelde Johan een alternatief voor: “Als de zeug in de stal bevalt, geef ik haar biggen dagelijks een paar handjes grond vanaf het moment dat ze een week oud zijn. Ik leg het buiten bereik van de zeug, anders eet ze het op, en blijf dat doen tot de biggen een paar weken oud zijn en naar buiten mogen. Net als mensenbaby’s hebben de biggen een nieuwsgierige aard en door ze vroeg toegang te geven tot aarde, bouwen ze meteen hun ijzerreserves en immuniteit op.”
Voor Johan is zorgen voor dieren weten wat ze nodig hebben en ze hun leven lang alle comfort bieden. Dat begint al bij de geboorte.
Maar zijn suggestie kreeg aanvankelijk een kille ontvangst op het forum, waar ook detailhandelaren lid van zijn. De meeste boeren die willen omschakelen naar biologisch hebben niet de mogelijkheid om hun varkens op het land te laten rondlopen, wat de schrijnende realiteit laat zien van conventionele boerderijen in België, waar rond de varkensstallen meer beton dan grond te vinden is. En hoe creatief ze Johan’s suggestie ook vonden om biggen in de stallen van grond te voorzien, dit werd niet als een haalbare optie beschouwd. Conventionele boeren hebben zwaar geïnvesteerd in moderne varkensstallen met roostervloeren en geautomatiseerde mestafvoersystemen en het binnenbrengen van grond zou het systeem hinderen. Aanpassing van dergelijke stallen aan de biologische landbouw is een uitgave die weinig boeren bereid zijn te doen.
De Belgische autoriteiten hebben besloten dat, bij gebrek aan commerciële alternatieven voor ijzerinjecties, deze tijdelijk in de biologische landbouw zullen worden aanvaard, op voorwaarde dat de ijzerformulering niet wordt gemengd met antibiotica.
Een duurzaam voedselsysteem staat centraal in de Europese Green Deal. Aangezien de Europese Commissie zich in het kader van haar strategie “van boer tot bord” ten doel heeft gesteld om tegen 2030 25% van het landbouwareaal in de biologische landbouw om te zetten, zal zij zich moeten beraden op de vraag hoe ver de regelgeving voor de biologische landbouw kan worden opgerekt en welke maatregelen kunnen worden genomen om de landbouwers te helpen zich om te schakelen.
Als het aan de varkens zou worden overgelaten om te beslissen, zouden zij zeker kiezen voor meer tijd buiten en minder beton rond hun huizen, en niet voor een aanpassing van de regelgeving om ijzerinjectie als een medische behandeling te deklasseren.
Gerelateerde blogs van Agro-Insight
Five heads think better than one
gerelateerde video
Inspirerende video platformen
Access Agriculture: bevat meer dan 220 trainingsvideo’s in meer dan 90 talen over een verscheidenheid aan gewassen en vee, duurzaam bodem- en waterbeheer, basisvoedselverwerking, enz. Elke video beschrijft de onderliggende principes en moedigt mensen zo aan om met nieuwe ideeën te experimenteren.
EcoAgtube: een nieuw social media platform waar iedereen van over de hele wereld zijn eigen video’s kan uploaden die gerelateerd zijn aan natuurlijke landbouw en circulaire economie.
Vea la versión en español a continuación
Development projects often die when the money runs out. Many of these efforts often have no exit strategy in mind, but that’s changing, as I saw on a recent visit to Villa Taquiña, on the mountain slopes above Cochabamba, Bolivia.
Once an independent peasant community, Villa Taquiña has now largely been swallowed by the city of Cochabamba, but until recently, many farmers still managed to grow small plots of cut flowers.
When I lived in Villa Taquiña, years ago, if I caught the bus before dawn I would share the ride with older women taking huge bundles of carnations, gladiolas, and chrysanthemums to sell in the central market. But on my recent visit a local farmer, doña Nelly, explained that when Covid put a stop to big weddings and funerals, it wiped out the demand for cut flowers. Adaptable as ever, the smallholders turned to fresh vegetables, but there was a catch. The flowers had been grown with lots of pesticides. Now the farmers hoped to produce in a more environmentally friendly way, “so we can leave something for our children and grandchildren,†doña Nelly explained.
Two agronomists, Ing. Alberto Cárdenas and Ing. Alexander Espinoza, from Fundación Agrecol Andes, are helping a dozen farm families transition to agroecology. The farmers plant broccoli, cabbage and other vegetables with seeds they buy at the shop. The seeds come dusted in pink fungicide, but the farmers harvest seeds from some of the plants they grow, and are now producing 80% of their own seed. If they need a fungicide, they can make sulfur-lime or Bordeaux mix, which are accepted by most organic agricultural programs. The farmers also plant basil, quilquiña and other aromatic plants among their vegetables to discourage insect pests. Many different plants are grown together; this is called intercropping and it also keeps the pests away. The farmers are also bringing their soils back to life by incorporating compost.
Although the plots are tiny (some farmers have as little as 700 square meters) with hard work even a small piece of land can produce a lot of vegetables. Then the problem becomes where to sell it. Folks could take their produce to the big market in the city, but they would have to compete with conventionally-grown vegetables brought in by the truck load. Alberto and Alex have organized the farmers to work together. They often meet at doña Nelly’s house to package the produce with attractive labels. Besides saving on the costs of agrochemicals, these organic farmers have a close link with consumers, so they listen to what their clients want, and try to offer them a rich diversity of vegetables.
Belonging to a group also helps the farmers to reach customers who appreciate organic produce. In Bolivia the niches for organic food are still in their infancy, so producers and consumers need a little help finding each other. Alberto and Alex have organized the farmers with their consumers. Every week a group of consumers (including my family) gets a WhatsApp message with this week’s menu of what is on offer. We order what we want, everything from crisp vegetables to a perfect whole wheat flour to the best cactus fruit I’ve ever had. Two days later Alberto and Alex cheerfully arrive at our door with the produce.
Unfortunately, this is not sustainable marketing. Vegetable growers can’t always depend on the good graces of a project to sell their produce for them, but Alberto and Alex have an exit strategy.  They are organizing volunteer farmers and consumers to meet occasionally and inspect the farms, to guarantee that they are agroecologically sound. It is called the “participatory guarantee system,†(SPG) a kind of people’s organic certification. With time, Alberto hopes to make the marketing profitable enough that someone, perhaps the farmers themselves, will take it over as a private enterprise.  To that end, the farmers are organizing themselves into a legally-recognized association. Letting the farmers and the consumers get to know each other is also an innovation to make sure that we keep buying and selling.
I visit Villa Taquiña with two-dozen mask-wearing consumers, who were delighted to meet some of the farmers who grow the food we eat. One of those farmers, Elsa Bustamante, has an exit strategy of her own. She is feeding guinea pigs on the vegetable waste from her small plot, and she plans to start a restaurant featuring organic vegetables and homegrown guinea pigs. “You will all be my customers,†Elsa tells us. And then she serves up golden brown quarters of fried guinea pig on a bed of rice, potatoes and salad. The consumers love it.
Related Agro-Insight blog stories
The next generation of farmers
Further reading
Bentley, Jeffery W. 2015 “Flowers Watered with Beer.â€Â Agriculture for Development 26:20-22.
Acknowledgements
Thanks to Nelly Camacho, Elsa Bustamante, and her brother Pastor for letting us into their homes and their fields. Doña Nelly is the representative of the SPG Cercado. (Cercado is a province in the Department of Cochabamba. Cercado has only one municipality, which is also called Cochabamba, and it is the Department’s capital). The SPG Cercado is backed up by Law 3525, “Regulation and promotion of ecological production of agriculture, livestock and non-timber forest products†and by the National Technical Norm (NTN) which supports the participatory guarantee systems (SPG) which is used to accredit urban, peri-urban and rural groups of ecological farmers. The SPG Cercado works via an MOU with the municipal government of Cochabamba and the Fundación Agrecol Andes, with funding from the Italian Agency for Development Cooperation. Ing. Alberto Cárdenas and Ing. Alexander Espinoza work for the Fundación Agrecol Andes, in Cochabamba. A big thanks to them for organizing this visit, and thanks as well to Alberto for his comments on an earlier version of this story.
Scientific name
Quilquiña (Porophyllum ruderale) is a pungent herb used for making salsas.
Videos on the agroecological way to produce vegetables
Using sack mounds to grow vegetables
ESTRATEGIA DE SALIDA
Jeff Bentley, 4 de abril del 2021
Los proyectos de desarrollo suelen morir cuando se acaba el dinero. A muchos de estos esfuerzos les falta una estrategia de salida, pero eso está cambiando, como vi hace poco en una visita a Villa Taquiña, al pie de la cordillera andina, en Cochabamba, Bolivia.
Villa Taquiña, que era una comunidad agrÃcola independiente, hoy en dÃa ha sido prácticamente tragada por la ciudad de Cochabamba, pero hasta hace poco, muchos agricultores cultivaban pequeñas parcelas de flores cortadas para vender.
Cuando yo vivÃa en Villa Taquiña, hace algunos años, si salÃa antes del amanecer compartÃa el micro (bus) con mujeres mayores de edad que llevaban enormes bultos de claveles, gladiolos y crisantemos para vender en el mercado central. Pero en mi última visita, una agricultora local, doña Nelly Camacho, me explicó que cuando el Covid acabó con las bodas y los funerales bien asistidos, dio fin a la demanda de flores cortadas. Tan bien adaptables como siempre, los pequeños agricultores empezaron a producir verduras frescas, pero habÃa un problemita. Las flores se cultivaban con muchos plaguicidas. Ahora los agricultores esperan producir de forma más ecológica, “porque queremos dejar algo para nuestros hijos, y nietos”, explica doña Nelly.
Los ingenieros agrónomos Alberto Cárdenas y Alexander Espinoza, de la Fundación Agrecol Andes, les están ayudando a una decena de familias en la transición a la agroecologÃa. Los agricultores siembran brócoli, repollo lechugas, vainas y otras hortalizas con semillas que compran en la agropecuaria. Las semillas vienen recubiertas con un fungicida rosado, pero los agricultores guardan algunas de las semillas de las plantas que cultivan, y ahora están produciendo el 80% de sus propias semillas. Si necesitan un fungicida, pueden hacer sulfocálcico o caldo bordelés, que son aceptados por la mayorÃa de los programas de agricultura orgánica. Los agricultores también siembran albahaca, quilquiña y otras plantas aromáticas entre sus hortalizas para ahuyentar a las plagas insectiles. Cultivan una mezcla de muchas plantas diferentes; esto se llama policultivo y también evita tener plagas. Además, los agricultores están recuperando sus suelos, incorporando compost.
A pesar de que las parcelas que quedan son pequeñas (alguna gente cultiva sólo 700 metros cuadrados), con trabajo se puede producir muchas verduras. Luego viene el problema de dónde venderlas. Los agricultores podrÃan llevar sus productos al gran mercado, la Cancha de Cochabamba, pero tendrÃan que competir con las camionadas de hortalizas convencionales. Alberto y Alex han organizado a los agricultores para que trabajen juntos. A menudo se reúnen en la casa de doña Nelly para embolsar los productos con etiquetas atractivas. Además de ahorrarse los costos de los agroquÃmicos, estos agricultores orgánicos tienen un estrecho vÃnculo con los consumidores, y saben lo que sus clientes quieren y tratan de ofrecerles una rica diversidad de verduras.
Pertenecer a un grupo también ayuda a los agricultores a encontrar los clientes que aprecian los productos orgánicos. En Bolivia, los nichos de los alimentos orgánicos todavÃa están en pañales, entonces los productores y consumidores necesitan un poco de ayuda para encontrarse. Alberto y Alex han organizado a los agricultores con sus consumidores. Cada semana, un grupo de consumidores (incluyendo a mi familia) recibe un mensaje de WhatsApp con la oferta semanal. Pedimos lo que queremos, desde verduras súper frescas, una perfecta harina integral, y la mejor tuna que jamás he probado. Dos dÃas después, Alberto y Alex puntualmente nos dejan una “bolsa saludable†(Bolsaludabe) de productos en la puerta.
Lastimosamente, este tipo de comercialización no es sostenible. Los horticultores no siempre pueden depender de la buena voluntad de un proyecto para vender sus productos, pero Alberto y Alex tienen una estrategia de salida. Están organizando a agricultores y consumidores voluntarios para que se reúnan de vez en cuando e inspeccionen las parcelas, a fin de garantizar que son agroecológicas de verdad. Se llama “sistema participativo de garantÃas†(SPG), y es una especie de certificación orgánica popular. Con el tiempo, Alberto espera que la comercialización sea lo suficientemente rentable como para que alguien, tal vez los mismos productores, se haga cargo de vender la producción de manera particular. Para hacer eso, los productores se están organizando en una asociación con personerÃa jurÃdica. El hacer que los agricultores y los consumidores nos conozcamos es también una innovación para asegurar que sigamos comprando y vendiendo.
En mi visita a Villa Taquiña éramos dos docenas de consumidores con barbijos, que estábamos encantados de conocer a algunos de los agricultores que producen los alimentos que comemos. Una de esas agricultoras, Elsa Bustamante, tiene su propia estrategia de salida. Ella está alimentando a cuys con los residuos vegetales de su pequeña parcela, y planifica abrir un restaurante con verduras ecológicas y cuys producidos en casa. “Todos ustedes serán mis clientes”, nos dice Elsa. Y luego sirve cuartos de cuy fritos y dorados y aún calientes sobre un lecho de arroz, papas y ensalada. A los consumidores les encanta.
ArtÃculos relacionados del blog de Agro-Insight
The next generation of farmers
Lectura adicional
Bentley, Jeffery W. 2015 “Flowers Watered with Beer.†Agriculture for Development 26:20-22.
Agradecimientos
Gracias a Nelly Camacho, Elsa Bustamante, y su hermano Pastor por recibirnos en sus hogares y sus parcelas. Doña Nelly es la representante del SPG Cercado. (Cercado es una provincia del Departamento de Cochabamba. Cercado tiene un solo municipio, que también se llama Cochabamba, el cual es la capital del Departamento). El SPG Cercado es respaldado por la Ley 3525, “Regulación y promoción de la producción agropecuaria y forestal no maderable ecológica†y por la Norma Técnica Nacional (NTN) que apoya a los sistemas participativos de garantÃa (SPG) a través de la cual se acredita grupos de productores ecológicos a nivel urbano, periurbano y rural. El SPG Cercado trabaja a través de un convenio entre el gobierno municipal de Cochabamba y la Fundación Agrecol Andes, con financiamiento de la Cooperación Italiana. Los Ing. Alberto Cárdenas y Alexander Espinoza trabajan para la Fundación Agrecol Andes, en Cochabamba. Gracias a ellos por organizar el viaje, y gracias a Alberto por sus comentarios sobre una versión anterior de este blog.
Vocabulario
El cuy es el conejillo de las Indias.
La quilquiña es una hierba con un fuerte olor usada para hacer salsas, Porophyllum ruderale.
Videos sobre la forma agroecológica de producir hortalizas
Producir hortalizas en maceta de saco
Nederlandse versie hieronder
Whether in Europe or in the global South, young farmers, unless they are born into a farm family, often lack three key things: land, finance and knowledge. But a new breed of farmers has risen, fuelled by passion to produce food in a healthy way, free from agrochemicals. Their journeys are often difficult, but with support from the community and by helping each other, they are heading towards a fairer and brighter future, as I learned this week on a revealing road trip.
Recently, I joined my farmer friends Johan Hons and Vera Kuijpers on their weekly trip to deliver and buy organic produce from wholesalers and fellow farmers to stock up their farm shop that opens from Friday afternoon until Saturday noon. Johan and Vera have been pioneer organic farmers in north-eastern Belgium.
“When we started some 30 years ago, it was just us and one other family who had a basic food packaging machine. Whenever needed, we could use their machine,†Johan said. In the meantime, the number of organic farmers has grown, and an amazing informal network is coming to life.
The back of the van is loaded with freshly harvested potatoes, a few crates of cabbages and leek seedlings that Johan and Vera had reared for the new season. Having left their farm before 6 am, by 8 o’clock we finished our first delivery. Biofresh, a main organic retailer, bought their potatoes. At the same time, we collect the produce they had ordered online a few days earlier. Vera guides me through the warehouse, explaining how the whole system works.
I see crates of organic pineapples from Côte d’Ivoire, bright mangoes from Ghana, ginger from Peru, fava beans, artichokes and oranges from Italy, and various local products, including their potatoes, amongst other things.
“At first, our name was mentioned on the label,†Vera says, “but they have now replaced our name with a number, so people no longer know who has produced them. I think it is to protect themselves from their competitors.†This may well be the case, but as we continue our road trip it dawns on me that the effectiveness of this strategy may only be short-lived.
As we load the van in the parking lot, Floriaan D’Hulster, a young fellow organic farmer whom we had met indoors 10 minutes earlier arrives. He has come to buy Johan and Vera’s crates of cabbages and hands over a little carton box. My curiosity triggered, Johan proudly opens it and shows little seed packages.
“This is from our group of farmers with whom we started to produce vegetable seed. The seed has been cleaned, nicely labelled and packaged at the premises of Akelei, the organic farm where Floriaan works, and will be available in our farm shop as of tomorrow,†Johan smiles. Their non-profit association “Vitale Rassen†was formalised in 2019 and regroups organic farmers across Flanders who produce seed under EU organic standards.
On to the next destination. Like Biofresh, Sinature is a wholesaler, but they also have their own greenhouses behind their warehouse. “We like to buy as much locally produced food as possible,†Vera says, “as that is in line with our philosophy and many clients also ask me about this.â€
As we walk through the warehouse, Vera carefully goes over various lists. I learn that they are at the same time buying produce for other fellow farmers. “Many of us have started to sell our produce ourselves directly to consumers, whether at farm markets or farm shops,†Vera says, “and it is good to be able to offer clients a rich diversity of food on top of your own produce. As we have a van and a trailer, we provide this service to our fellow farmers against a small fee to cover our costs.â€
At Bernd Vandersmissen’s farm I am excited to see how even in greenhouses, they successfully integrate crops and livestock. Two pigs are happily sleeping under a trailer in an area secured by a temporary electric fence. While the pigs feed on the green manure (a mixture of rye and phacelia), they keep the soil loose and fertile.
Many of the new generation of farmers have managed one way or the other to secure some land. To gain knowledge and become professional growers, the non-profit organisation Landwijzer has been offering both short and two-year long courses on organic and biodynamic farming for the past 20 years.
The remainder of the day we make various stops to buy and deliver fresh produce at some inspiring farms. As Johan and Vera are pioneers, they know everyone involved in the organic food system. Many of the new generation of farmers have also done their internship with them as part of their Landwijzer course, so they have a strong bond. By providing this weekly service, they also get a chance to chat with their colleagues and exchange ideas and recent news.
When I ask Johan how the new generation of farmers is coping with the purchasing power of large buyers that push down prices, he explains that price formation and market diversification are key aspects covered in the courses offered by Landwijzer.
A few days earlier I had an online meeting with one of the coordinators of the Fairtrade Producers’ Organisation from Latin America. To secure a living income, cocoa and coffee growers are also forced to increasingly look at income and market diversification. While the food industry may gradually come to realize that paying a fair price for food is needed to keep farmers in business, it is reassuring to see that farmers continue to innovate by pro-actively strengthening ties between themselves and the community of consumers. Belonging to a network may make a vital difference for new farmers, who often lack land and a family connection to agriculture.
Related blogs
Inspiring platforms
Access Agriculture: hosts over 220 training videos in over 85 languages. Each video describes underlying principles, as such encouraging people to experiment with new ideas.
EcoAgtube: a new social media platform where anyone can upload their own videos related to natural farming and circular economy.
De volgende generatie boeren
Of ze nu in Europa of in het Zuiden zijn geboren, het ontbreekt jonge boeren, tenzij ze in een boerenfamilie zijn geboren, vaak aan drie belangrijke dingen: land, financiën en kennis. Maar er is een nieuwe generatie boeren opgestaan, gedreven door de passie om op een gezonde manier voedsel te produceren, vrij van landbouwchemicaliën. Hun reis is vaak moeilijk, maar met steun van de gemeenschap en door elkaar te helpen, zijn ze op weg naar een eerlijkere en mooiere toekomst, zoals ik deze week leerde tijdens een onthullende road trip.
Onlangs vergezelde ik mijn boerenvrienden Johan Hons en Vera Kuijpers op hun wekelijkse reis om biologische producten te leveren en te kopen van groothandelaars en collega-boeren om hun boerderijwinkel te bevoorraden die open is van vrijdagmiddag tot zaterdagmiddag. Johan en Vera zijn pioniers op het gebied van biologische landbouw in het noordoosten van België. “Toen we zo’n 30 jaar geleden begonnen, waren we alleen met één andere familie die een basisverpakkingsmachine voor levensmiddelen had. Als het nodig was, konden we hun machine gebruiken,” zei Johan. Intussen is het aantal biologische boeren gegroeid en is er een geweldig informeel netwerk ontstaan.
De achterbak van het busje is volgeladen met vers geoogste aardappelen, een paar kratten kool en prei-zaailingen die Johan en Vera hadden opgekweekt voor het nieuwe seizoen. We zijn al voor 6 uur vertrokken van hun boerderij en tegen 8 uur zijn we klaar met onze eerste levering. Biofresh, een belangrijke biologische detailhandelaar, kocht hun aardappelen. Tegelijkertijd halen we de producten op die ze een paar dagen eerder online hadden besteld. Vera leidt me door het magazijn en legt uit hoe het hele systeem werkt.
Ik zie kratten met biologische ananassen uit Ivoorkust, mango’s uit Ghana, gember uit Peru, tuinbonen, artisjokken en sinaasappels uit Italië, en verschillende lokale producten, waaronder hun aardappelen. “In het begin stond onze naam op het etiket,” zegt Vera, “maar nu hebben ze onze naam vervangen door een nummer, zodat de mensen niet meer weten wie ze heeft geproduceerd. Ik denk dat het is om zichzelf te beschermen tegen hun concurrenten.” Dat kan wel zo zijn, maar terwijl we onze reis voortzetten, dringt het tot me door dat de doeltreffendheid van deze strategie wel eens van korte duur zou kunnen zijn.
Terwijl we het busje inladen op de parkeerplaats, arriveert Floriaan D’Hulster, een jonge bio-boer die we 10 minuten eerder binnen hadden ontmoet. Hij is gekomen om de kratten kolen van Johan en Vera te kopen en overhandigt een kartonnen doosje. Mijn nieuwsgierigheid is gewekt, Johan maakt het trots open en laat kleine zaadverpakkingen zien. “Dit is van onze groep boeren met wie we begonnen zijn groentezaad te produceren. Het zaad is geschoond, mooi geëtiketteerd en verpakt op het terrein van Akelei, de biologische boerderij waar Floriaan werkt, en zal vanaf morgen verkrijgbaar zijn in onze boerderijwinkel”, lacht Johan. Hun vzw “Vitale Rassen” werd in 2019 geformaliseerd en groepeert bioboeren over heel Vlaanderen die zaaigoed produceren volgens de biologische normen van de EU.
Op naar de volgende bestemming. Net als Biofresh is Sinature een groothandel, maar ze hebben ook eigen kassen achter hun magazijn. “We kopen graag zoveel mogelijk lokaal geproduceerd voedsel”, zegt Vera, “want dat ligt in de lijn van onze filosofie en veel klanten vragen me daar ook naar.”
Terwijl we door het magazijn lopen, neemt Vera zorgvuldig verschillende lijsten door. Ik leer dat ze tegelijkertijd producten inkopen voor andere collega-boeren. “Velen van ons zijn onze producten zelf rechtstreeks aan de consument gaan verkopen, op boerenmarkten of in boerderijwinkels”, vertelt Vera, “en het is goed om klanten naast je eigen producten ook een rijke diversiteit aan voedsel te kunnen bieden. Omdat we een bestelwagen en een aanhangwagen hebben, verlenen we deze service aan onze collega-boeren tegen een kleine vergoeding om onze kosten te dekken.”
Op de boerderij van Bernd Vandersmissen leer ik hoe ze zelfs in kassen met succes gewassen en vee integreren. Twee varkens slapen tevreden onder een trailer in een ruimte die beveiligd is met een tijdelijk elektrisch hek. Terwijl de varkens zich voeden met de groenbemesting (een mengsel van rogge en phacelia), houden ze de grond los en vruchtbaar.
Veel van de nieuwe generatie boeren zijn er op de een of andere manier in geslaagd om wat land in handen te krijgen. Om kennis op te doen en professionele telers te worden, biedt de vzw Landwijzer al 20 jaar zowel korte als tweejarige cursussen aan over biologische en biodynamische landbouw.
De rest van de dag maken we verschillende stops om verse producten te kopen en af te leveren bij enkele inspirerende boerderijen. Omdat Johan en Vera pioniers zijn, kennen ze iedereen die betrokken is bij het biologische voedselsysteem. Veel van de nieuwe generatie boeren hebben ook bij hen stage gelopen in het kader van hun Landwijzer opleiding, dus ze hebben een sterke band. Door deze wekelijkse service krijgen ze ook de kans om met hun collega’s bij te praten en ideeën en recent nieuws uit te wisselen.
Als ik Johan vraag hoe de nieuwe generatie boeren omgaat met de koopkracht van grote afnemers die de prijzen drukken, legt hij uit dat prijsvorming en marktdiversificatie belangrijke aspecten zijn die in de cursussen van Landwijzer aan de orde komen.
Een paar dagen eerder had ik een online-ontmoeting met een van de coördinatoren van de Fairtrade Producers’ Organisation uit Latijns-Amerika. Om in hun levensonderhoud te kunnen voorzien, worden ook cacao- en koffietelers gedwongen steeds meer te kijken naar inkomens- en marktdiversificatie. Terwijl de voedingsindustrie geleidelijk tot het inzicht komt dat het betalen van een eerlijke prijs voor voedsel nodig is om boeren in bedrijf te houden, is het geruststellend om te zien dat boeren blijven innoveren door pro-actief de banden tussen henzelf en de gemeenschap van consumenten aan te halen. Deel uitmaken van een netwerk kan een wezenlijk verschil maken voor nieuwe boeren, die vaak niet over land beschikken en geen familieband met de landbouw hebben.
