Nederlandse versie volgt hieronder
Historical breakthroughs have often been made by applying ideas from elsewhere. This dawned on me once more while reading Fiammetta Roccoâs inspiring book Quinine â Malaria and the quest for a cure that changed the world. Without the stubbornness and perseverance of a Jesuit priest in the 17th century, the population of Europe would have been further decimated by malaria, currently only known to be a tropical disease, on top of the devastating plague or black death, which killed at least 4 million people during that time.
While the kings of Spain, Portugal, France, England and the Netherlands were fighting naval battles to gain or keep control over colonies, marsh fever was common in many parts of Europe with temporary wetlands. In Italy it was called mal’aria, a contracted form of mala aria or bad air, as the disease was thought to be caused by inhaling the unhealthy vapours of marshes.
Medical science had hardly advanced since the times of ancient Greece. Fever was considered a disease, not a symptom, caused by the imbalance of the four humours or basic elements which were believed to make up the human body: blood, yellow bile, black bile and phlegm. A patient with fever was said to be suffering from a fermentation of the blood resulting from too much bile. As fermenting blood behaved like boiling milk, producing a thick froth that had to be removed before the patient could recover, the preferred treatment for fever was bleeding or purging with laxatives, or both. The âcureâ was often worse than the disease.
For a long time, advances in medical science were greatly influenced by religion. According to the philosophy of their Spanish founder, Ignatius of Loyola, Jesuits were not to become doctors but rather to focus on peopleâs souls, yet many took a great interest in human health, studied anatomy and played a significant role in establishing pharmacies across the globe during the 17th century. Some of them even changed the course of medicine.
Brother Augustine Salumbrino, like many of the young Jesuits who were posted in Peru, made it a priority to learn Quechua and some took a deep interest in understanding local knowledge to the native Andeansâ way of life. The rich Quechua language showed that the Incas had deep knowledge of anatomy and medicinal plants.
The Jesuits at missions in Cusco, a city in the Peruvian Andes at about 3400 meters altitude, noticed that after being exposed to dampness and cold the native people drank a powdered bark from the cinchona tree, dissolved in hot water, to stop shivering. Salumbrino, passionate to help the poor in Lima, on the coastal plain, decided to test the bark on a few patients who were suffering from tertian and quartan fever (two types of malaria that cause fever periodically in 48 hour and 72-hour intervals, respectively).
Salumbrinoâs reasoning was a typical example of applying a basic principle to a different context: if the bitter bark stops people in the high Andes from shivering from cold, it may also stop people in the lowlands shivering from fever. As modern science now knows, the active component in the tree bark is quinine, which relaxes muscles and calms the nervous impulse that causes shivering. What Salumbrino could not have predicted, is that the bark not only stopped the shivering, but actually also cured the fever. Double luck.
While Salumbrino devoted his life to supplying quinine to Jesuit missions across the globe, he worked with local people to plant more trees, taught them how to remove the bark in vertical strips, so as not to kill the trees, processed the bark and established local and international distribution lines, one could rightly say that he laid the foundation for the quinine pharmaceutical industry. But it took some other events to have the drug recognised in Europe.
Despite the growing interest in natural history, including botany, the medical profession in 17th century Europe was still deeply conservative, with advances being further hindered by religious frictions between Catholics and Protestants. In England, Protestant physicians and pharmacists, all member of the Royal Society, openly criticised the effectiveness of what had become known as the âJesuit powderâ. They used all possible means, including the printing press, to stop its growing reputation. Yet popular demand remained high; it was hard to beat the news that the bark had successfully cured Englandâs King Charles II, the King of France, Louis XIV, and other royals who all praised its virtues.
Travelers coming from Rome or Belgium, by then the unofficial northern European centre of the Jesuit order, would still be wary of hand carrying or openly selling the bark to the people who needed it in southern England, because of the drugâs Catholic associations. As is often the case when people are desperate and supply cannot keep up with the demand, unscrupulous merchants soon began to adulterate pure quinine with other bitter-tasting barks.
While mainland Europe had a steady supply of Peruvian bark, larger supplies initially arrived in England mainly through pirates who seized Spanish vessels. It was only by the mid-18th century that commercial quantities of bark were shipped from Latin America to Europe. The drug industry flourished while people remained ignorant for centuries of how the disease was contracted. It was only in 1897 that Ronald Ross discovered that malaria parasites were actually transmitted by mosquitos.
While malaria is still prevalent in all tropical countries, few people now know that Europe got rid of malaria only in 1978 after swamps were drained, health infrastructure was greatly improved, and mosquitos were controlled.
Great breakthroughs often happen after people are exposed to ideas from elsewhere and when new scientific insights are gained. While this is true for humankind, most smallholder farmers in developing countries have limited opportunities to learn from their peers across borders, or from scientists. By merging scientific knowledge with local knowledge and presenting a wide range of practical local solutions, the videos hosted on the Access Agriculture video platform aim to overcome these challenges. The videos create opportunities for farmers to learn about the transmission of plant diseases through insect vectors and other topics on which farmers lack knowledge.
Credits
Photo of botanical drawing of quinine tree: copyright Biodiversity Heritage Library
Further reading
Fiammetta Rocco. 2003. Quinine â Malaria and the quest for a cure that changed the world. New York: Harper Perennial, pp. 384
Piperaki, E. T. and Daikos, G. L. 2016. Malaria in Europe: emerging threat or minor nuisance? Clinical Microbiology and Infection, 22:6, pp. 487-493.
Related blogs
Inspiring platforms
Access Agriculture: hosts over 220 training videos in over 90 languages on a diversity of crops and livestock, sustainable soil and water management, basic food processing, etc. Each video describes underlying principles, as such encouraging people to experiment with new ideas.
EcoAgtube: a social media video platform where anyone from across the globe can upload their own videos related to natural farming and circular economy.
Malaria een halt toeroepen in Europa
Paul Van Mele, 15 augustus 2021
Historische doorbraken zijn vaak tot stand gekomen door ideeĂ«n van elders toe te passen. Dat drong weer eens tot me door toen ik het inspirerende boek Quinine â Malaria and the quest for a cure that changed the world van Fiammetta Rocco las. Zonder de koppigheid en het doorzettingsvermogen van een jezuĂŻeten priester in de 17e eeuw zou de bevolking van Europa nog verder gedecimeerd zijn door malaria, waarvan nu alleen bekend is dat het een tropische ziekte is, bovenop de verwoestende pest of zwarte dood, die in die tijd aan minstens 4 miljoen mensen het leven kostte.
Terwijl de koningen van Spanje, Portugal, Frankrijk, Engeland en Nederland zeeslagen uitvochten om de controle over koloniĂ«n te krijgen of te behouden, was moeraskoorts aan de orde van de dag in vele delen van Europa met tijdelijke moerasgebieden. In ItaliĂ« werd de ziekte mal’aria genoemd, een verkorte vorm van mala aria of slechte lucht, omdat men dacht dat de ziekte werd veroorzaakt door het inademen van de ongezonde dampen van moerassen.
De medische wetenschap had sinds de Griekse oudheid nauwelijks vooruitgang geboekt. Koorts werd beschouwd als een ziekte, niet als een symptoom, veroorzaakt door een verstoring van het evenwicht van de vier humusstoffen of basiselementen waaruit het menselijk lichaam zou bestaan: bloed, gele gal, zwarte gal en slijm. Van een patiĂ«nt met koorts werd gezegd dat hij leed aan een gisting van het bloed ten gevolge van een teveel aan gal. Omdat gistend bloed zich gedroeg als kokende melk, waarbij een dik schuim ontstond dat moest worden verwijderd voordat de patiĂ«nt kon herstellen, bestond de voorkeursbehandeling voor koorts uit aderlaten of zuiveren met laxeermiddelen, of beide. Het “geneesmiddel” was vaak erger dan de kwaal.
Lange tijd werd de vooruitgang in de medische wetenschap sterk beĂŻnvloed door de godsdienst. Volgens de filosofie van hun Spaanse stichter, Ignatius van Loyola, mochten de jezuĂŻeten geen artsen worden, maar dienden ze zich te richten op de ziel van de mensen. Toch hadden velen een grote belangstelling voor de menselijke gezondheid, bestudeerden zij de anatomie en speelden zij een belangrijke rol bij het oprichten van apotheken over de hele wereld in de 17e eeuw. Sommigen van hen hebben zelfs de koers van de geneeskunde veranderd.
Broeder Augustinus Salumbrino maakte er, net als veel van de jonge jezuĂŻeten die in Peru waren gestationeerd, een prioriteit van om Quechua te leren en sommigen hadden een grote belangstelling in de lokale kennis en de leefwijze van de inheemse bevolking in het Andes gebergte. De rijke Quechua taal toonde aan dat de Inca’s een diepgaande kennis hadden van anatomie en geneeskrachtige planten.
De jezuïetenmissie in Cusco, een stad in de Peruaanse Andes op ongeveer 3400 meter hoogte, merkten dat de inheemse bevolking na blootstelling aan vocht en kou een poedervormige bast van de kinaboom dronk, opgelost in heet water, om het rillen te stoppen. Salumbrino, gepassioneerd om de armen in Lima, de hoofdstad gelegen aan de kust, te helpen, besloot de schors te testen op enkele patiënten die leden aan tertiaire en quartaire koorts (twee soorten malaria die periodiek koorts veroorzaken met een interval van respectievelijk 48 uur en 72 uur).
Salumbrino’s redenering was een typisch voorbeeld van het toepassen van een basisprincipe op een andere context: als de bittere schors voorkomt dat mensen in de hoge Andes rillen van de kou, kan het ook voorkomen dat mensen in het laagland rillen van de koorts. Zoals de moderne wetenschap nu weet, is het actieve bestanddeel in de boomschors kinine, dat de spieren ontspant en de zenuwimpuls kalmeert die rillingen veroorzaakt. Wat Salumbrino niet had kunnen voorspellen, is dat de schors niet alleen het rillen tegenhield, maar ook de koorts genas. Dubbel geluk.
Terwijl Salumbrino zijn leven wijdde aan het leveren van kinine aan jezuĂŻetenmissies over de hele wereld, werkte hij samen met de plaatselijke bevolking om meer bomen te planten, leerde hij hen hoe ze de schors in verticale stroken konden verwijderen om de bomen niet te doden, verwerkte hij de schors en legde hij lokale en internationale distributielijnen aan. Men zou met recht kunnen zeggen dat hij de basis legde voor de farmaceutische industrie van kinine. Maar er waren nog andere gebeurtenissen nodig om het geneesmiddel in Europa te doen erkennen.
Ondanks de groeiende belangstelling voor natuurlijke historie, met inbegrip van plantkunde, was het medische beroep in het 17e eeuwse Europa nog steeds zeer conservatief, waarbij vooruitgang verder werd belemmerd door religieuze wrijvingen tussen katholieken en protestanten. In Engeland bekritiseerden protestantse artsen en apothekers, allen lid van de Royal Society, openlijk de doeltreffendheid van wat bekend was geworden als het “jezuĂŻetenpoeder”. Zij gebruikten alle mogelijke middelen, waaronder de drukpers, om een halt toe te roepen aan de groeiende reputatie ervan. Toch bleef de vraag groot; het nieuws dat de bast met succes de Engelse koning Charles II, de koning van Frankrijk, Lodewijk XIV, en andere vorsten had genezen, was moeilijk te verslaan en prees de deugden ervan.
Reizigers die uit Rome of België kwamen, tegen die tijd het officieuze Noord-Europese centrum van de jezuïetenorde, waren nog steeds op hun hoede voor het vervoeren of openlijk verkopen van de bast aan de mensen die het nodig hadden in Zuid-Engeland, vanwege de katholieke associaties van het geneesmiddel. Zoals vaak het geval is wanneer mensen wanhopig zijn en het aanbod de vraag niet kan bijhouden, begonnen handelaars zonder scrupules al snel zuivere kinine te versnijden met andere bittere schorsoorten.
Terwijl het vasteland van Europa over een gestage aanvoer van Peruviaanse bast beschikte, arriveerden in Engeland aanvankelijk grotere voorraden voornamelijk via piraten die Spaanse schepen in beslag namen. Pas tegen het midden van de 18e eeuw werden commerciële hoeveelheden schors van Latijns-Amerika naar Europa verscheept. De geneesmiddelenindustrie floreerde terwijl de mensen eeuwenlang onwetend bleven over de wijze waarop de ziekte werd opgelopen. Pas in 1897 ontdekte Ronald Ross dat malaria-parasieten in feite door muggen werden overgebracht.
Hoewel malaria nog steeds in alle tropische landen voorkomt, weten maar weinig mensen nu dat Europa pas in 1978 van malaria af is gekomen nadat moerassen waren drooggelegd, de gezondheidsinfrastructuur sterk was verbeterd en muggen onder controle waren gebracht.
Grote doorbraken vinden vaak plaats nadat mensen zijn blootgesteld aan ideeĂ«n van elders en wanneer nieuwe wetenschappelijke inzichten zijn verkregen. Hoewel dit waar is voor de mensheid, hebben de meeste kleine boeren in ontwikkelingslanden beperkte mogelijkheden om te leren van hun collega’s over de grenzen heen, of van wetenschappers. Door wetenschappelijke kennis te combineren met lokale kennis en door een breed scala aan praktische lokale oplossingen te presenteren, proberen de video’s op het Access Agriculture videoplatform deze uitdagingen te overwinnen. De video’s bieden boeren de kans om meer te leren over de overdracht van plantenziekten door insectenvectoren en andere onderwerpen waarover boeren onvoldoende kennis hebben.
Credit
Photo of botanical drawing of quinine tree: copyright Biodiversity Heritage Library
Meer lezen
Fiammetta Rocco. 2003. Quinine â Malaria and the quest for a cure that changed the world. New York: Harper Perennial, pp. 384
Piperaki, E. T. and Daikos, G. L. 2016. Malaria in Europe: emerging threat or minor nuisance? Clinical Microbiology and Infection, 22:6, pp. 487-493.
Gerelateerde blogs van Agro-Insight
Inspirerende video platformen
Access Agriculture: bevat meer dan 220 trainingsvideo’s in meer dan 90 talen over een verscheidenheid aan gewassen en vee, duurzaam bodem- en waterbeheer, basisvoedselverwerking, enz. Elke video beschrijft de onderliggende principes en moedigt mensen zo aan om met nieuwe ideeĂ«n te experimenteren.
EcoAgtube: een nieuw social media platform waar iedereen van over de hele wereld zijn eigen video’s kan uploaden die gerelateerd zijn aan natuurlijke landbouw en circulaire economie.
